Pielnia leży nad rzeką Pielnicą, jednym z dopływów Wisłoka, na Pogórzu Bukowskim, na południowy zachód od Zarszyna, przy drodze z Nowotańca do Pisarowiec.

Nazwa wsi może się wywodzić od rzeki Pielnicy lub od nazwiska jednego z jej właścicieli, Pielewskiego. Historyczne nazwy wsi to: Pewel (1427), Iohannes Peluelski de Pella (1429), Pella Inferior (1434), Pyella (1450), Pella (1523), Pielli (1561), Pielle (1653), Pielnia (od XIX w.).

Miejscowość powstała w II połowie XIV wieku. Pierwsza wzmianka o Pielni pochodzi z 1376 roku. Jej pierwszym właścicielem, z nadania króla Władysława Jagiełły, został w 1387 roku Mikołaj Skałka. W tym czasie wieś nosiła nazwę Nowa Wola. Wieś dzieliła się na trzy części: górną, środkową i dolną. Lustracja województwa ruskiego z 1577 roku wymienia trzy części wsi: "Piella Superior, Piella Inferior, Piella Skalczyna".

W roku 1437 miejscowość była własnością Mikołaja Burzyńskiego z Bzianki. Wójtostwo Pielnia zostało następnie odsprzedane przez Mikołaja Burzyńskiego Janowi Balowi na jeden rok za 110 grzywien, po czym Bal odkupił wieś za 250 grzywien na własność. W miejscowości znajdowała się wtedy cerkiew, kilka karczm, młynów i sadzawki na rzece. Po jakimś czasie wójtostwo powróciło pod zarząd Mikołaja Burzyńskiego. W tym okresie większe niwy nosiły nazwy: Kartjanow las i Radkow pole.

Pod koniec XV wieku Pielnia była własnością Stanisława Zarszyńskiego, następnie jego córki Anny, żony Jakuba Pieniążka, dziedzica Jaćmierza. Po Pieniążku wieś stała się majątkiem Jana Morochowskiego. W XVII wieku miejscowość należała do Szymona Romesa. Pod koniec XVIII wieku zarządcą tutejszego majątku został ojciec Jana Granatowskiego. Ówczesnym właścicielem wsi był Franciszek Truskolaski, po nim wieś stała się własnością Leopoldyny z Rylskich, której mąż zginął z rąk chłopów w czasie rzezi galicyjskiej. Ostatnim właścicielem wsi na początku XX wieku był Eustachy Rylski.

Nie ominęły wsi epidemie i najazdy. W 1624 roku Pielnia ucierpiała z powodu najazdu Tatarów. W czasie I wojny światowej niektórzy mieszkańcy wsi zostali powołani do wojska, inni zaś ewakuowani z powodu ofensywy rosyjskiej w 1914 roku. Austriacy na pozostałą we wsi ludność nałożyli kontrybucje, a Rosjanie wszystko rabowali.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego nastąpił znaczny rozwój gospodarczy Pielni.

W czasie II wojny światowej hitlerowcy wywieźli z miejscowości wszystkich mieszkańców narodowości żydowskiej. Natomiast w 1944 roku w wyniku walk uszkodzono 225 budynków, zginęło 11 mieszkańców, sześciu raniono. Po roku 1944 większość Rusinów wyjechała na Ukrainę (rejon tarnopolski) lub została przesiedlona na Ziemie Odzyskane. W roku 1946 UPA spaliła wieś dwa razy, z pożogi ocalało 10 domów. W miejsce wysiedleńców zaczęła napływać ludność polska.

Przez kolejne lata Pielnia zaczęła się rozwijać gospodarczo i kulturalnie. Dzięki zaangażowaniu mieszkańców wybudowano Dom Strażaka, nową szkołę podstawową i trzy mosty na rzece. W latach 60. XX wieku we wsi pojawił się prąd elektryczny. Drogi do sąsiednich wsi zostały wyremontowane. W latach 80. XX wieku do Pielni doprowadzono gaz.

W miejscowości mieszkali głównie Polacy i Rusini, ale również Żydzi. Po zakończeniu II wojny światowej wieś zamieszkiwało 1245 osób.

Od momentu swojego powstania do 1975 roku Pielnia przynależała do parafii w Nowotańcu. Przez około 40 lat istniała tutaj Ochronka Sióstr Służebniczek Starowiejskich z kaplicą poświęconą w 1915 roku. Władze zlikwidowały ją w 1955 roku. Parafia w Pielni została erygowana przez księdza biskupa Ignacego Tokarczuka w 1975 roku. Proboszczem został ks. Kazimierz Golenia. Wyremontowano i zelektryfikowano dotychczasowy kościół filialny, a następnie parafialny. W latach 1979-1982 wybudowano plebanię. W 1981 roku nowym proboszczem parafii został ks. Jerzy Gwizdał.

W Pielni na uwagę zasługuje: dawna cerkiew z 1805 roku, a obecnie kościół rzymskokatolicki od 1946 roku, park dworski z ośmioma dębami, których wiek szacuje się na 400-500 lat, niewielka murowana kapliczka z 1875 roku, w której odprawiane są nabożeństwa majowe oraz dwuczęściowa kapliczka - mosiężny krzyż i figura Matki Bożej z II połowy XIX wieku usytuowana przy tzw. „starej drodze”.

Anna Twardy

Na podstawie:

Ciupka J. „W gminie Zarszyn”, Krosno 2000.

Wojna I., Trygar K., „W gminie Zarszyn”, Krosno.