W buczynach i wilgotnych lasach liściastych na terenie Bieszczadów spotyka się osobliwą roślinę o liściach tworzących krzyż. Czworolist pospolity (Paris quadrifolia) jest trującą byliną z rodziny liliowatych. Nazwa łacińska pochodzi od słowa par oznaczającego „równy, równo ułożony" i odnosi się do tworzących krzyż liści, przez Łemków nazywany chreszczatym zilem.
Prosto wzniesiona, naga łodyga dorasta do 40 cm. Wieńczy ją płaszczyzna czterech liści z pojedynczym kwiatem. Kwitnie w maju. Kwiat wydziela zapach zwabiający koprofagiczne muchówki, które go zapylają. Owocem jest niebieskoczarna jagoda o średnicy 1 cm. Rośnie w żyznych lasach liściastych i mieszanych. Jest biowskaźnikiem naturalnych i półnaturalnych lasów. Rzadko zasiedla średnie położenia górskie. Wszystkie części rośliny są trujące. Najwyższe stężenie substancji trujących (saponin, sapogenin i alkaloidów) jest w kłączu i owocach
Owoce czworolistu spożywane są najczęsciej przez dzieci, które mylą je z innymi owocami, np. borówki czarnej. Charakteryzuje je nieprzyjemny smak, dlatego też rzadko dochodzi do poważnych zatruć. Po spożyciu u dorosłych występuja reakcje obronne organizmu: nudności, wymioty i biegunka oraz reakcja na toksyny: bóle, zawroty głowy i zwężenie źrenic. Dzieci, po spożyciu większej ilości owoców moga być narażone na poważne ze skutkiem śmiertelnym (z powodu porażenia oddechu). W przypadku zatrucia niezbędne jest wykonanie płukania żołądka, podanie środków powlekających i przeciwbólowych. Nie należy podawać środków przeczyszczających.
Piotr Kutiak
www.przewodnik-bieszczady.pl
